HANYAR KANO: TARIHIN RIMIN GADO

 HANYAR KANO: TARIHIN RIMIN GADO

SADIQ TUKUR GWARZO

Akan yiwa garin Rimin Gado kirari da cewa "Rimin Gado garin ƴan lalle", silar hakan kuwa shine, Allah ya baiwa garin yalwa ta bishiyoyin lalle, wanda a zamanin baya ya kasance itace mai daraja wanda mutane ke rububin neman sa domin yin amfani da shi a matsayin sinadarin tsaftace jiki da magani da sauran su.

 Wannan gari, a zamanin baya, ya zamo kasuwa matattarar fatake inda mutane ke niƙo gari daga mabanbantan sassa domin siyen lalle da sauran hajoji.

A binciken da Mallam Muhuyi Magaji Rimin Gado yayi, ya sanya kafuwar garin Rimin Gado da kimanin shekaru 300 da suka gabata. Kafin zamowar Rimin Gado gari, inda Rimin Gado yake a yanzu ya kasance (zango ne) wurin saukar matafiya ne masu kara-kaina tsakan-kanin birnin Kano da biranen da ke yamma da ita misalin Sokoto.

  KAFUWAR RIMIN GADO

Ance akwai wani mutum mai suna Magili, mabaraci ne, wanda ya taso daga Degel; wani ɗan ƙaramin gari dake jamhuriyar Nijar ayau zuwa inda garin Rimin Gado ya ke, don haka ana iya cewa shine asalin kafuwar wannan gari.

Bisa al'ada ta mabarata, sukan samu gefen turbar da mutane ke shigewa su fake suna addua ko zikirai ko waƙoƙin nasiha ga matafiya da makamantansu da nufin neman sadaka daga masu shigewa. Magili ya gina gadon ƙasa a inda garin Rimin Gado ya ke a yanzu, a gefen turbar da matafiya ke wucewa zuwa birnin Kano, akan wannan gado yake zama yana bara a ko-da yaushe.

ASALIN SUNAN RIMIN GADO

Ance Magili,  wanda yake zama akan gadon da ya gina na turɓaya yana bara da rana sai kuma ya kwanta bacci idan dare yayi, ya samo ƙwanson Rimi da ya tattara a matsayin matashin kai wanda yake ɗora kansa yayin bacci. A kwana a tashi sai ƴaƴan rimin da ke cikin ƙwanson ya rinƙa zuba daga gadon nasa zuwa ƙasa, har kuma aka yi sa a tsiron bishiyar rimi ya fito a wajen wanda daga bisani ya girma ya zama bishiya gagaruma wadda ake zama don hutawa ko don gudanar da cinikayya a ƙarƙashin ta. Daga nan ne fa aka samo sunan 'Rimin Gado' wajen nuni da bishiyar Rimin da ya girma a ƙarƙashin ko a kusa da gado. 

  Sannu a hankali wannan wuri ya haɓaka ainun tare da zamowa dandalin yada zangon fatake masu son shiga kano waɗanda akasarin su suke tafiya a ƙafa, ko a jakuna da sauran ababen hawan lokacin daga birane irin Alƙalawa, Sokoto da sauran su.

  TURBAR KANO TA SASHEN RIMIN GADO

  Wannan turba ta soma ne daga ƙofar Kabuga wadda take a yammacin kano, ta keta ta shacin Janguza, ta wuce ta Yalwan Ɗan ziyal har zuwa wannan gari na Rimin Gado. Daga nan kuma sai ta cigaba da nausawa sashen yamma har ta keta Gwarzo zuwa wasu sassan ƙasar Katsina. Kuma kamar yadda tarihi ya nuna, ta wannan turbar ne aka rinƙa samun sadarwa a tsakanin biranin Kano da biranen da suka kafu a zamanin baya waɗanda a yanzu suke cikin jihar kanon kanta, da Katsona da Zamfara daa Sokoto da Kebbi har zuwa sassan ƙashen Mali da  Nijar. Kuma haƙiƙa, ba iya Rimin Gado ba, akwai garuruwa da dama da kafuwar su ya samu ne daga albarkar wannan turba.